Tedarikçiler ile tüketiciler arasında elektrik enerjisinin alınıp satılmasına yönelik özel hukuk hükümlerine tabi olan ticari anlaşmalara “ikili anlaşma” denir. Bu anlaşma, tüketicinin bu hizmetten nasıl faydalanacağı, elektrik tedarik hizmetini tedarikçinin hangi şartlar ile gerçekleştireceği ve iki tarafın da yükümlülüklerini ve haklarını içerir.
Elektrik piyasasında elektrik satın alınan firma ile tüketici arasındaki sözleşmenin, mevzuatta kullanılan ismi şeklinde de tanımlanabilir. Özetle ikili elektrik anlaşması, elektrik alım-satımı kapsamında düzenlenmiş ticari bir anlaşmayı gösteren belge niteliğindedir.
EPDK’nın elektrik piyasası müşteri hizmetleri yönetmeliğinde, özellikle serbest tüketicileri ilgilendiren indirimli elektrik kullanımına hak kazandıklarını belirten önemli maddeler yer almaktadır. İkili anlaşma, serbest tüketici yükümlülük ve haklarını tarif eden önemli bir belgedir.
Geçmiş yıl ya da içinde bulunulan yılda serbest tüketici limitleri kapsamında elektrik tüketimi yapılacak olan yer için, tedarikçi ile ikili elektrik anlaşması yapan serbest tüketici, elektrik enerjisini satın alabilmektedir. Sayaçlar ilk defa serbest tüketici hakkını kullanacak ise ilgili mevzuata uygun şekilde tesis edilmiş olmalıdır.
Yıllık tüketimi 2023 yılı itibariyle 1000 kWh’in üzerinde olan tüketicilerin bu miktardan daha düşük yıllık tüketimi olan elektrik tüketicilerinden değişik olarak önemli bir hakları bulunmaktadır. Bu serbest tüketiciler piyasadaki tüm elektrik tedarikçilerin bir tanesinden elektrik satın alarak ikili elektrik anlaşması yapma hakkına sahiptirler. Tüketimleri yıllık 1000 kWh üzerinde olmayan yani elektrik tüketicilerinden serbest olmayanlar ise tükettikleri elektriği seçim hakkı olmadan görevli tedarik şirketi denilen tek bir firmadan almak zorundadırlar. Serbest olmayan bu tüketiciler, EPDK tarafınca belirlenen perakende satış tarifelerindeki tutarları ödemekle yükümlüdürler.
Serbest tüketicilerden tedarikçi seçmeyenler ise EPDK tarafından belirlenen bedeli ödemek suretiyle görevli tedarik şirketinden elektrik satın alabilirler. Tüketiciler için hazırlanan bu tarifeye “son kaynak tedarik tarifesi” denir. Bu nedenle tüketicilere ayrı bir tarife belirlenmeyerek aynı kapsamda perakende satış tarifesi uygulanır. Yani, tedarikçisini seçmemiş olan serbest tüketiciler ile serbest olmayan tüketicilere uygulanan tarife birebir aynıdır. Tedarikçisini seçmeyen serbest tüketicilerin enerji bedeli tutarları, kendi sözleşmelerinde yapılan ikili anlaşma kapsamında belirlenmektedir.
Tüketiciler öncelikle kendi bölgelerinde bulunan dağıtım şirketine başvuru yaparak ikili elektrik anlaşması imzalarlar. Bu ikili elektrik anlaşması, dağıtım şebekesine tüketicinin kullanım yerinin bağlanmasını sağlar. Sözleşmenin geçerli olması için depozito yerine geçen güvence bedeli gibi tüm bedeller başta olmak üzere elektrik anlaşması ücreti yatırılmalıdır.
Güvence bedeli; Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği'ndeki elektrik anlaşması ücreti 26.maddesi kapsamına göre elektrik anlaşması ücreti abonelik işlemleri esnasında tahsil edilir. Ayrıca bir defaya mahsus olmak üzere her tedarikçiden bir güvence bedeli tahsil edilir.
Dağıtım bağlantısı sonrasında enerji kullanımına başlamak için yeniden bir ikili elektrik anlaşması daha yapılması gerekir. İlk kez yeni kullanım alanında elektrik kullananlar öncelikle serbest tüketici niteliği taşımazlar. Bu durumda tüketicinin kullanacağı elektriği bölgesinde bulunan görevli elektrik tedarik şirketinden alması gerekir. Görevli tedarik şirketi ile serbest olmayan tüketicilerin yaptığı anlaşma, perakende satış sözleşmesi olarak adlandırılır.
İkili anlaşma kurulduğu tarih itibariyle tüketici ceza koşulu ya da cayma bedeli ödemeksizin anlaşmayı sonlandırabilir. Bu süre içerisinde tüketilen elektrik kapasitesi ve enerjisi tutarı ilgili tedarik şirketine ödenmektedir.
Türkiye’nin 21 elektrik dağıtım bölgesinde hizmet veren elektrik dağıtım şirketleri listesi için inceleyin: Elektrik Aboneliği>>
İkili anlaşmalar, değişkenlik gösterse de genellikle 1 ya da 2 yıllık sürelerle yapılmaktadır. Sözleşmenin geçerlilik süresi iptal ya da fesih olmadığı sürece hizmetin sözleşmede belirtilen şartlarla uygulanma süresi belirtilir. Sözleşmede bulunan taahhütler, sözleşmenin imzalanması durumunda ortaya çıkacak olan yükümlülükler demektir. İmza altına alınan taahhütlerden biri bile yerine getirilmezse yaptırım uygulanması söz konusu olacaktır.
İkili anlaşmaların genelini kapsayan bazı özellikleri mevcuttur. Bu özelliklerden bazıları şunlardır:
İkili elektrik anlaşmasına dair örnek PDF'i aşağıdaki dosya üzerinden edinebilirsiniz.
