Karbon ofsetleme (carbon offset) ya da karbon dengeleme, başka bir yerde açığa çıkan karbondioksit (CO₂) salımını telafi etmek için, mevcut karbondioksit veya diğer sera gazlarının emisyonlarının azaltılması veya yok edilmesidir. Karbon nötrleme ve karbon denkleştirme gibi isimlerle de bilinir. Karbon denkleştirme terimi, hem karbon kredisini hem de karbon denkleştirme işlemini tanımlamak için kullanılır.
Kyoto Protokolü'nde karbon dengeleme, pazarda iş yapabilen hükümetler ve özel şirketlerin karbon kredisi kazanması için bir yoldur. Kyoto Protokolü'ndeki "Temiz Gelişme Mekanizması (Clean Development Mechanism)" adı verilen madde ile karbon ofsetleme, önlem alma projeleri üreten ve çevre korunması için daha çok faaliyetlerde bulunan şirketler için bir kredi kazanma yöntemi olmuştur.
Karbon ofsetleme, küresel ısınmayı yavaşlatmanın önemli bir yoludur. Günümüzde her birey ve işletme, faaliyetleri sonucunda atmosfere karbon salmaktadır. Ancak, karbon ofsetleme sayesinde bu emisyonları dengeleyerek çevresel sorumluluklarını yerine getirebilirler. Aynı zamanda bu süreç, karbon nötr bir yaşam tarzını teşvik eder ve sürdürülebilir kalkınmayı destekler.
Karbon ofsetleme süreci, kişinin veya işletmenin karbon ayak izini hesaplamasıyla başlar. Bu hesaplamalar, enerji tüketimi, seyahat alışkanlıkları, üretim süreçleri gibi faktörleri içerir. Ardından, bu emisyonları dengelemek için çevresel projelere yapılan maddi katkılarla karbon ofset sertifikaları satın alınır. Bu sertifikalar, atmosfere salınan karbondioksit miktarını dengelemeye yönelik taahhütleri temsil eder.
Detaylı bilgi için inceleyin: Karbon Ayak İzi>>
Karbon kredileri (karbon azaltım sertifikaları), sera gazı emisyonu azaltımı yapan bir faaliyetin, yaptığı her bir ton CO₂ eşdeğer sera gazı azaltımını tebliğ etmek için kullanılan emisyon azaltımı birimleridir. Başka bir deyişle karbon denkleştirme kredileri, bir kuruluşun veya kişinin emisyonlarını azalttığını gösterir.
Karbon azaltım sertifikaları kapsamında temelde "Gold Standard" ve "Verified Carbon Standard" sertifikaları verilir. Ancak karbon azaltım projelerinin bu standartlar tarafından kabul edilmeleri, 2020 yılından beri sınırlandırılmıştır. Yeni bir standart olan "Global Carbon Council (GCC)" sertifikası verilmeye başlanmıştır.
GCC sertifikası, Türkiye’de 2016 ve sonrasında faaliyete başlayan yeni projeler için yeni kayıt kabul etmektedir. Ayrıca, geriye dönük 5 yıllık sertifikalandırma işlemi gerçekleştirmektedir. Karbon sertifikalandırma süreçleri, firma bünyesinde yönetilebileceği gibi karbon danışmanı kurumlar aracılığıyla da yürütülebilir.
VER sertifikası, "Gönüllü Emisyon Azaltım Sertifikası" olarak Türkçeye çevrilebilir. VER sertifikaları, Kyoto Protokolü’ne üye olmayan Türkiye ve ABD gibi ülkelerde geçerli olan karbon sertifikalarıdır. Standart Gönüllü Emisyon Azaltımı Sertifikaları arasında VCS (Voluntary Carbon Standard) Sertifikası, Gold Standard Sertifikası ve Social Karbon Sertifikası yer alır.
Karbon salımını ve karbon ayak izini azaltmanın en etkili yolu, yenilenebilir enerjiden faydalanmaktır. Fosil yakıtların sebep olduğu sera gazı emisyonlarını yaymayan yenilebilir enerji kaynakları, elektrikten ısınmaya ve araç yakıtına kadar birçok alanda bu yakıtların yerini alabilir. Üstelik fosil yakıtlara göre daha verimli kullanılma imkânları da vardır.
Karbon emisyonuna yol açan yakıtlara alternatif diğer enerji kaynakları şunlardır:
Enerjisini bu kaynaklardan elde eden şirketlere yapılan destekler de karbon piyasasında karbon ofsetleme işlemleri arasında yer alır, kredi ve sertifikasyon sürecinde rol oynar. Bu şirketlerin ürettiği ürünleri kullanmak da karbon ayak izini azaltır.
Karbon yakalama ve depolamanın ilk adımı, karbondioksit ayırma işlemidir. Atmosferden ya da egzoz gazlarından CO₂ ayıklamak için kimyasal reaksiyonlardan yararlanılır. Bu kimyasal reaksiyonlar için sıvı çözücüler veya katı emici maddeler kullanılır. Karbondioksit, sıvı çözücünün içinde çözünür veya katı emicinin yüzeyine yapışır.
Karbon ayak izini azaltmada önemli yöntemlerden biri de karbon piyasası sistemleridir. Karbon piyasası, ülkelerin ve şirketlerin emisyon hedeflerini karşılamak amacıyla karbon kredileri alıp satmalarına olanak tanıyan bir ticaret mekanizmasıdır. Bu sistem, küresel sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olurken aynı zamanda ekonomik teşvikler de sunar.
Detaylı bilgi için inceleyin: Karbon Piyasası>>
