Türkiye’de özellikle güneşli gün sayısı fazla olan bölgelerde, tarıma uygun olmayan, düşük verim sebebiyle tarım yapılamayan ya da farklı bir statüde değerlendirilemeyen araziler için en uygun yatırımlardan birisi Güneş enerjisi santrali, yani GES’tir.
GES yatırımı yapmak isteyen ancak gerekli kriterleri sağlayan bir arazisi olmayan kişiler için kiralama mantıklı bir seçenektir. Güneş enerjisi santrali yatırımı ile elektrik üretmek isteyen yatırımcılar, GES yatırımı için uygun olduğu belgelenen bir araziyi kişi ve şirketlerden kiralayabiliyor. Ayrıca, hazine arazisi olarak adlandırılan devletin sahip olduğu arazileriler de GES kurulumu için kiraya veriliyor.
Güneş tarlası kurulumu amacıyla arazi kiraladıktan sonra yapılması gerekenleri öğrenmek için inceleyin: Güneş Tarlası Kurmak
GES için Devletten Hazine Arazisi Kiralama
Hazine idaresinde kalan topraklar, devletin vereceği kullanım izni veya irtifak hakkı sayesinde, yenilenebilir enerji kaynakları ile lisanssız elektrik üretimi için kullanılabilir.
GES Arazisi Kiralama Başvurusu
Kiralamaya çıkmış hazine arazisi ilanlarına Milli Emlak web sitesi üzerinden ulaşın, arazilerin konumlarını, alanlarını, imar durumlarını ve kullanım niteliklerini inceleyin. Kiralanacak arazinin iletişim bilgileri ve bağlı olduğu il çevre müdürlüğü de ilanda verilir. Başvurular da önce bu kanallar üzerinden bilgi alınarak iletilebilir.
Bir hazine arazisinde lisanssız bir şekilde elektrik üretmek isteyen kişi, devletten arazi kiralamak için gerekli kimlik bilgileri ve tebligat adresiyle birlikte, arazinin bağlı olduğu il çevre müdürlüğüne bir dilekçeyle başvuru yapar.
Başvuru dilekçesinde, kurulacak yenilenebilir enerji santralinin datum (yatay veya düşey konumu belirlemek için referans alınan yüzey) ve projeksiyon bilgilerini içeren, sayısal ortamda SHP formatında hazırlanmış haritalar üzerinde, kadastro parsellerine işlenmiş bir şekilde, belirtilen tesis vaziyet planı ve üretim kapasitesi de olmalıdır.
Güneş Tarlası Kiralama Süreci
Arazi için irtifak hakkı veya kullanım izni verilmesi, ihaleler üzerinden yapılacak pazarlıklara tabidir. İhaleyi bir komisyon yürütür. Teklifler, komisyonun bağlı olduğu merkezi idarenin yıllık belirlediği tahmini bedelden aşağı olamaz
Kullanım izni ya da irtifak hakkı süresi, 500 kW güce kadar olan santraller için 20 yıl, 500 kW-1 MW arası olan santraller için ise 30 yıldır. Bu süre tamamlandıktan sonra kurulu santral, verimliliğinin en az yüzde 80'ini korur halde ve bedelsiz bir şekilde hazineye teslim edilmelidir.
Güneş Enerjisi Santrali Amortisman Süresi
Güneş enerjisi santralleri, bulunduğu bölgenin güneşli gün sayısı, tesisin büyüklüğü ve üretim gücü gibi kriterlere göre değişmekle birlikte, ortalama 7-10 yılda yapılan yatırımı karşılar. Bu sürenin ardındansa, kurulan güneş enerjisi santrali yaklaşık 20 yıl daha enerji üretmeye devam eder ve üretilen bu enerji de önemli bir kazanç sağlar.
Solar enerjinin gün geçtikçe yaygınlaşması ve üretim teknolojisinin gelişmesi ile GES yatırım maliyetleri de düşer. Tüm dünyada üretimin yaygınlaşması ile amortisman süresinin 4-5 yıl gibi bir süreye indiği ifade edilir. Ancak, ülkemizde kurda görülen dalgalanmalar, ithal ekipmanların temin edilmesi gibi sebepler GES yatırım maliyetlerini doğrudan etkiler.
Güneş enerjisi ve sistem kurulum fiyatları hakkında daha fazla bilgi için güneş enerjisi sayfamızı ziyaret edin.
Güneş Enerjisi Arazisi Kiralamak Kârlı Mı?
GES için arazi kiralanacaksa, fizibilite çalışmasında uzun vadede ödenecek kira da hesaba katılmalıdır. Güneş enerjisi, orta ve uzun vadede yatırımcısına kazandırır. Bu sebeple, kısa dönemli kiralamalar kârlı olmayabilir. Ayrıca, arazi için talep edilen kira, arazinin santral kurulumuna uygunluğu, güneşli gün sayısı vb. kriterlere göre değerlendirilmelidir. GES yatırımının yüksek maliyetinin yanı sıra ödenecek kira da hesaba katılmalıdır. Maliyeti uygun olması durumunda, güneş enerjisi santrali için arazi kiralama kârlı bir seçenektir.
Güneş Enerjisi İçin Tarla Kiralama Maliyeti
Kârlı bir operasyon elde edebilmek için, sistem kurulum ve bakım maliyeti belirlendikten sonra, bütçeye uyacak ekstra kira tutarı hesaplanmalıdır. Maliyet konusunda daha sağlıklı bir fikir edinebilmek için de kiralanacak araziden üretilecek enerjiden beklenen kazancın önceden hesaplanması gerekir.
Toplam kira maliyetlerine örnek vermek gerekirse, 2022 yılı Şubat ayı tarihli Resmi Gazete'de yayınlandığı üzere Bayburt Belediyesinin 300 ve 450 KW güçlerinde iki adet GES kurulumu için 25 yıllığına ihale usulü kiraya çıkardığı iki arazinin maliyeti aşağıdaki gibi olmuştur:
Kira maliyeti, 25 yıllık muhammen kira bedeline tahmini olarak denk gelen KW gücü üzerinden, KDV dahil olarak hesaplanmıştır. Kiracılar, arazilere bu güç kapasitesine uygun GES'ler kurmakla yükümlüdür.
Güneş Enerjisi Arazi Kiralama Sözleşmesi
Güneş enerjisi santrali için arazi kiralama sözleşmesini hazırlarken, aşağıda verdiğimiz örnek arazi kiralama sözleşmesinden faydalanabilirsiniz. Bu sadece fikir vermesi açısından verilen bir örnektir. Kendi sözleşmenizi hazırlarken mutlaka konunun uzmanı bir avukattan destek almanızı tavsiye ederiz. Ek olarak, genel hatlarıyla sözleşme hazırlanırken dikkat edilmesi gereken bazı detaylar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Kullanım amacı, net bir şekilde arazinin "güneş enerjisi tarlası kurmak için kiralanacağı" olarak belirtilir.
Güneş santrali kurmak için gerekli izinlerin alınamaması durumunda kiralamadan cayma hakkı eklenebilir.
Kiracının, kiralamaya son vermek istemesi durumunda ne kadar önceden bilgi vermesi gerekeceği belirlenir.
Güneş tarlası kira bedeli ve kiralama bedelinin aylık mı yıllık mı ödeneceği belirtilir.
Kira tutarının ne oranda artırılabileceği yazılır.
Kiralama sona erdiğinde, arazinin belirli şekilde teslim edilmesi isteniyorsa, bununla ilgili detaylar eklenir.
Arazide yapılacak işler varsa (örneğin eğimli arazide düzleştirme, hafriyat taşıma, kaya temizleme, vs.) bunlar üzerinde anlaşılarak bu konular, daha sonra sorun çıkmaması adına listelenebilir.
Arazinin üstünde hak sahibi olan herkesin sözleşmeyi imzalaması önemli olacaktır, bu sebeple sözleşme tamamlanmadan önce bunun netleştirilmesi önemlidir.
GES İçin Arazi Kiralarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Güneş enerjisi santrali kurulumu için kiralanacak arazide dikkat edilmesi gerekenler, güneş tarlası kurmak için seçtiğiniz arazide bulunması gereken genel özelliklerle aynıdır.
Bunların haricinde, kiralama için dikkat etmeniz gereken ek noktalar şu şekilde sıralanabilir:
Hazine arazisinde tarıma uygunluk kriteri: Eğer arazi, devletin hazine topraklarından kiralanacaksa ve niteliği verimli bir tarım alanı ise "marjinal tarım arazisi" olarak adlandırılır ve GES kurulumu için il/ilçe tarım müdürlüklerine başvuru yapılarak arazinin marjinal tarım arazisi olmadığına dair bir belge alınması gerekir. Bu araziler, sadece topraksız çiftçilere tarımsal üretim için pay edilir.
Arazinin hak sahipleri: Arazi üzerinden birden fazla ortak hak sahibi ise, GES kurulumu için arazinin kiralanmasına tüm ortakların onay vermesi ve sözleşmeyi imzalaması gerekir.
Nakil hattına yakınlık: Güneş enerjisi santrali ile üretilen elektriğin satılabilmesi için nakil hattına bağlantı gerekir. GES için kiraladığınız arazinin nakil hattına yakın olması önemlidir, aksi takdirde üretilen elektriğin nakil hattına ulaştırılması için de farklı bir hat oluşturulmalıdır. Bu da önemli bir maliyet anlamına gelir. Ayrıca yeni bir hat oluşturulursa, bu hat üzerindeki tüm arsa sahiplerinden onay alınması gerekir.
Trafo merkezine yakınlık: Kiralanacak arazi, trafo merkezine en fazla 20 kilometre uzaklıkta olabilir. Trafo merkezi ile arazi arasındaki mesafe, dağıtım şirketine yazılacak bir dilekçe ile öğrenilebilir. Arazinin parsel ve ada numarası dilekçede belirtildiği ve GES kurulumu amacıyla trafo merkezine mesafe sorulduğu takdirde, dağıtım şirketinden mesafe bilgisi öğrenilebilir.
Solar Enerji Arazisini Kiralamanın Faydaları
Güneş enerjisi santrali kurulumu için arazi kiralamak, uygun bir arazisi olmayan ve arazi satın almak için gerekli sermayesi olmayan kişiler için oldukça ekonomik bir seçenektir. Gerekli onayın alınmasının ardından enerji üretmeye başlayan santral, birkaç yıl içinde yatırım maliyetini amorti eder. Uygun fiyatla kiralanan bir araziye yılda bir kez ödenecek kira bedeli de yatırım maliyeti gibi kısa sürede amorti edilebilir.
Güneş Enerjisi İçin Hazır Kurulu Santral Kiralama
GES kurmak için arazi kiralamanın yanında, hazır kurulu tesislerin de kiraya verilmesi mümkündür. Bu uygulama, dünya genelinde bazı ülkelerde hayata geçmiştir ancak Türkiye'de henüz yaygınlaşmamıştır. Ülkemizde daha çok kiracının sıfırdan GES kurabilmesi için tahsis edilen araziler ve yap/işlet/devret modeli tercih edilmektedir.
